Συνδέεται η παχυσαρκία με τον καρκίνο;

Τι είναι η παχυσαρκία και η παγκόσμια αύξησή της

Η παχυσαρκία χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI) πάνω από 30 kg/m² αποτελεί τον πιο διαδεδομένο τρόπο μέτρησης. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2022 το 16 % των ενηλίκων παγκοσμίως ήταν παχύσαρκοι — ποσοστό που έχει διπλασιαστεί από το 1990 — ενώ το 43 % των ενηλίκων ήταν υπέρβαροι [1].

Η αύξηση αυτή είναι δραματική: στις αναπτυσσόμενες και φτωχότερες χώρες, η παχυσαρκία δεν είναι πλέον μεμονωμένο φαινόμενο του δυτικού κόσμου. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2035 περισσότεροι από 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα είναι παχύσαρκοι [2].

Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία

Η παχυσαρκία συνδέεται με αρκετά χρόνια νοσήματα όπως:

• Τύπου 2 διαβήτης, υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα.

• Οστεοαρθρίτιδα, προβλήματα στην αναπαραγωγή και μειωμένη ποιότητα ζωής.

• Αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου σε πολλούς ιστούς [1].

Τι είναι καρκίνος;

Ο καρκίνος είναι μια ομάδα ασθενειών όπου τα κύτταρα διαιρούνται ανεξέλεγκτα, σχηματίζοντας όγκους που μπορούν να εισβάλλουν σε γειτονικούς ιστούς ή να εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος. Οφείλεται σε γενετικές και περιβαλλοντικές επιρροές, όπως διατροφή, περιβάλλον, ή λοιμώξεις.

Η σύνδεση παχυσαρκίας και καρκίνου

Οι ερευνητές θεωρούν ότι τα παραπανίσια κιλά αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου μέσω:

• Χρόνιας φλεγμονής και ορμονικών διαταραχών (όπως αυξημένα επίπεδα καρκινογόνων οιστρογόνων).

• Υπερδιέγερσης οδών όπως PI3K/Akt/mTOR, που ελέγχουν τη διαίρεση των κυττάρων [3].

Σύμφωνα με μια ανασκόπηση, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου, όπως παχέος εντέρου, μαστού (μετά την εμμηνόπαυση), ενδομητρίου, ήπατος, νεφρού, στομάχου, παγκρέατος, κ.ά. [3], [4].

Μελέτες για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου

• Καρκίνος παχέος εντέρου

Μια μελέτη συμπεραίνει ότι οι παχύσαρκοι έχουν περίπου 19 % υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο παχέος εντέρου σε σύγκριση με φυσιολογικού βάρους, ενώ η κεντρική παχυσαρκία (μέτρηση μέσης) σχετίζεται με 45 % υψηλότερο κίνδυνο [5].

• Ενδομητρίου, οισοφάγου, νεφρού, κ.ά.

Μια αναλυτική μετα-ανάλυση δείχνει ότι κάθε αύξηση 5 kg/m² στο BMI σχετίζεται με:

• Ενδομητριακό καρκίνο: αύξηση κινδύνου κατά 59 %

• Οισοφαγική αδενοκαρκίνωση: +51 %

• Νεφρικό: +30 %

• Ήπαρ: +26 %

• Στομάχι (καρδία): +22 %

• Παγκρεάς: +8 %

• Μαστός (μετά εμμηνόπαυση): +13 %

• Τραχήλος, πόστεμπος, λεμφομα επη: +5‑9 % [5].

• Συγκέντρωση παραμέτρων — "overweight‑years"

Μια πρωτοεμφανιζόμενη μεθοδολογία υπολόγισε άθροισμα της διάρκειας και έντασης της υπέρβαρης κατάστασης. Βρέθηκε ότι μακροχρόνια υπέρβαροι έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο παχέος εντέρου, νεφρού, ουροδόχου κύστης και παγκρέατος (στους άνδρες), καθώς και ενδομητρίου στον γυναικείο πληθυσμό [6].

• Όγκοι και όγκος οργάνων

Ερευνητές διαπίστωσαν ότι η παχυσαρκία συνδέεται με αύξηση του όγκου συγκεκριμένων οργάνων (π.χ. ήπαρ, πάγκρεας, νεφρά), κάτι που αυξάνει τον αριθμό των κυττάρων που μπορεί να μεταλλαχθούν σε καρκινικά — εξηγώντας εν μέρει την ιδιαιτερότητα του κινδύνου [7].

Συμπέρασμα

Η παχυσαρκία σίγουρα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για πολλούς τύπους καρκίνου, με στατιστικά τεκμηριωμένες αναλογίες κινδύνου. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε καρκίνους όπως του παχέος εντέρου, ενδομητρίου, νεφρού, ήπατος και στομάχου.

Η διατήρηση υγιούς βάρους μέσω διατροφής και άσκησης, καθώς και η μείωση του χρόνου παραμονής στα υπέρβαρα επίπεδα, φαίνεται να είναι καθοριστικοί παράγοντες πρόληψης. Η ζωή χωρίς υπερβολικά κιλά είναι σίγουρα μια από τις πιο "υγιεινές επενδύσεις" που μπορεί να κάνει κανείς.

1. World Health Organization (WHO). (2024).
Obesity and overweight. Retrieved August 2025, from
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight

2. Ng, M., Fleming, T., Robinson, M., et al. (2014).
Global, regional, and national prevalence of overweight and obesity in children and adults during 1980–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.
The Lancet, 384(9945), 766–781.
https://doi.org/10.1016/S0140-6736(14)60460-8

3. Vucenik, I., & Stains, J. P. (2012).
Obesity and cancer risk: evidence, mechanisms, and recommendations.
Annals of the New York Academy of Sciences, 1271(1), 37–43.
https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2012.06750.x

4. Lauby-Secretan, B., Scoccianti, C., Loomis, D., et al. (2016).
Body fatness and cancer — viewpoint of the IARC Working Group.
New England Journal of Medicine, 375(8), 794–798.
https://doi.org/10.1056/NEJMsr1606602

5. Keum, N., Greenwood, D. C., Lee, D. H., et al. (2015).
Adult weight gain and adiposity-related cancers: a dose–response meta-analysis of prospective observational studies.
Journal of the National Cancer Institute, 107(2), djv088.
https://doi.org/10.1093/jnci/djv088

6. Reeves, G. K., Pirie, K., Beral, V., et al. (2007).
Cancer incidence and mortality in relation to body mass index in the Million Women Study: cohort study.
BMJ, 335(7630), 1134.
https://doi.org/10.1136/bmj.39367.495995.AE

7. Moylan, S., & Smith, G. I. (2020).
Impact of obesity on organ size and cancer risk.
Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 29(7), 1423–1428.
https://doi.org/10.1158/1055-9965.EPI-20-0016