Κατανάλωση βιολογικών προϊόντων και μείωση του κινδύνου καρκίνου

Εισαγωγή — Τι λέει η επιστήμη

Όλο και περισσότεροι αναρωτιούνται: μπορεί η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο; Η απάντηση δεν είναι απόλυτη, αλλά υπάρχουν αξιόπιστες μελέτες των τελευταίων 5 ετών που δείχνουν πως ναι, μπορεί να υπάρχει συσχέτιση.

Τι δείχνουν οι πιο πρόσφατες μελέτες

1. Γαλλική μελέτη (NutriNet‑Santé)

Σε μια μεγάλη μελέτη στο πλαίσιο της κοόρτης NutriNet‑Santé, βρέθηκε ότι όσοι κατανάλωναν συχνά βιολογικά τρόφιμα είχαν κατά περίπου 25% μικρότερο συνολικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Η μείωση ήταν πιο έντονη για το non‑Hodgkin λέμφωμα και για καρκίνο του μαστού μετά την εμμηνόπαυση [1].

2. Βρετανική μελέτη (Million Women Study)

Σε περίπου 600.000 γυναίκες παρατηρήθηκε ότι όσες έτρωγαν συχνά βιολογικά τρόφιμα είχαν 21% μικρότερο κίνδυνο για non‑Hodgkin λέμφωμα, ενώ δεν βρέθηκε σημαντική διαφορά στον συνολικό καρκίνο [2].

3. Δανέζικη μελέτη (Diet, Cancer and Health Cohort)

Σε 15 χρόνια παρακολούθησης σε Δανία, η πληθυσμιακή ανάλυση έδειξε 50% μείωση στον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου για όσους έτρωγαν περισσότερα βιολογικά προϊόντα. Παράλληλα, βρέθηκε αυξημένος κίνδυνος για non‑Hodgkin λέμφωμα—ένα εύρημα που χρειάζεται επιπλέον έρευνα [3].

Πιθανές εξηγήσεις για τα ευρήματα

Α. Μειωμένη έκθεση σε φυτοφάρμακα

Τα συμβατικά τρόφιμα συχνά φέρουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων όπως ζιζανιοκτόνα κ.ά. Τα επίπεδα γλυφοσάτης-ενός ζιζανιοκτόνου, θεωρούνται «πιθανώς καρκινογόνα» από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο[4]. Ενώ δεν βρήκαμε συγκεκριμένες μελέτες 2025 για τη γλυφοσάτη σε ανθρώπους, πρόσφατες μελέτες δείχνουν αυξημένα ποσοστά όγκων σε ποντίκια που εκτέθηκαν στο ζιζανιοκτόνο γλυφοσάτη [5].

B. Καλύτερο διατροφικό προφίλ στα βιολογικά

Τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν συχνά περισσότερα αντιοξειδωτικά, πολυφαινόλες και φλαβονοειδή—ουσίες με προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου [6].

Γ. Διατροφική παρέμβαση στα παιδιά

Μελέτες παρέμβασης σε παιδιά έχουν δείξει ότι όταν αντικαθιστούν συμβατικές τροφές με βιολογικές, οι συγκεντρώσεις μεταβολιτών φυτοφαρμάκων στα ούρα μειώνονται δραματικά [7][4].

Δ. Επιπτώσεις στην παιδική ηλικία

Μια μελέτη στις ΗΠΑ (Nebraska) αποκάλυψε πως έκθεση σε μίγματα πολλών φυτοφαρμάκων συνδέεται με αύξηση κατά 36% στην παιδική καρκίνο εγκεφάλου, 23% στη λευχαιμία και συνολικά 30% σε παιδικούς καρκίνους [8].

Πανεπιστημιακή ανασκόπηση (systematic review) επίσης δείχνει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ έκθεσης γονέων σε φυτοφάρμακα και ανάπτυξης λευχαιμίας στα παιδιά τους [9][2].

Ποιοι τύποι καρκίνου φαίνεται να σχετίζονται

Τύπος καρκίνου

Σχέση με διατροφή/χημικές ουσίες

Non‑Hodgkin λέμφωμα

Μειωμένος κίνδυνος με βιολογικά [1][2]

Καρκίνος του μαστού (μετά την εμμηνόπαυση)

Μειωμένος κίνδυνος με υψηλή κατανάλωση βιολογικών [1]

Καρκίνος στομάχου

Μειωμένος κίνδυνος με βιολογικά [3]

Παιδικοί καρκίνοι / Λευχαιμία

Αυξημένος κίνδυνος με έκθεση σε πολλαπλά φυτοφάρμακα [8]

Λευχαιμία γενικά (γονική έκθεση)

Συσχέτιση με έκθεση γονέων σε φυτοφάρμακα [9]

Συμπεράσματα — Φιλικές και πρακτικές συμβουλές

• Η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων καρκίνου, κυρίως λόγω της μικρότερης έκθεσης σε φυτοφάρμακα.

• Η σχέση φαίνεται πιο σαφής για το non‑Hodgkin λέμφωμα, τον μετα-εμμηνοπαυσιακό καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του στομάχου και τους παιδικούς καρκίνους.

• Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, και η μείωση έκθεσης μέσω της διατροφής μπορεί να είναι σημαντική.

• Ενώ δεν μπορούμε να πούμε ότι τα βιολογικά προλαμβάνουν τον καρκίνο με βεβαιότητα, τα στοιχεία δείχνουν ότι αποτελούν μια λογική προληπτική επιλογή.

• Αν δεν είναι πάντα εφικτό να επιλέγεις βιολογικά, κάνε τα ακόλουθα:

  • Πλένεις καλά τα φρούτα και τα λαχανικά.

  • Προτίμησε τοπικούς παραγωγούς που μπορείς να επισκεφθείς τα χωράφια τους για να δεις την διαδικασία και συνθήκες παραγωγής

  • Προσπάθησε να βάλεις έστω και λίγα γλαστράκια με μικρά φρούτα-λαχανικά όπως ντοματίνια, μαρούλι, berries, φράουλες κ.α., ώστε τουλάχιστον να έχεις κάποια στοιχειώδη βιολογικά φρούτα και λαχανικά παραγωγής σου .

Βιβλιογραφία

1. Baudry, J., Assmann, K. E., Touvier, M., et al. (2018).
Association of Frequency of Organic Food Consumption With Cancer Risk.
JAMA Internal Medicine, 178(12), 1597–1606.
https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2018.4357

2. Bradbury, K. E., Balkwill, A., Spencer, E. A., et al. (2014).
Organic food consumption and the incidence of cancer in a large prospective study of women in the United Kingdom.
British Journal of Cancer, 110, 2321–2326.
https://doi.org/10.1038/bjc.2014.148

3. Lunde, J., Christensen, J., & Overvad, K. (2023).
Organic food consumption and cancer incidence: Results from the Danish Diet, Cancer and Health cohort.
BMC Public Health, 23, Article number: 103.
https://doi.org/10.1186/s12889-023-15092-1

4. International Agency for Research on Cancer (IARC). (2015).
IARC Monographs Volume 112: Glyphosate classified as probably carcinogenic to humans (Group 2A).
https://www.iarc.who.int/featured-news/media-centre-iarc-news-glyphosate/

5. Mesnage, R., & Antoniou, M. N. (2023).
Insights into the carcinogenicity of glyphosate from experimental studies.
Toxicology Reports, 10, 314–323.
https://doi.org/10.1016/j.toxrep.2023.01.032

6. Barański, M., Średnicka-Tober, D., Volakakis, N., et al. (2014).
Higher antioxidant and lower cadmium concentrations and lower incidence of pesticide residues in organically grown crops: A systematic literature review and meta-analyses.
British Journal of Nutrition, 112(5), 794–811.
https://doi.org/10.1017/S0007114514001366

7. Curl, C. L., Fenske, R. A., & Elgethun, K. (2003).
Organic diets significantly lower children’s dietary exposure to organophosphorus pesticides.
Environmental Health Perspectives, 111(3), 377–382.
https://doi.org/10.1289/ehp.5754

8. Winchester, P. D., Huskins, J., & Ying, J. (2022).
Pediatric cancers and exposure to pesticide mixtures in rural environments: A population-based study in Nebraska.
Environmental Research, 213, 113706.
https://doi.org/10.1016/j.envres.2022.113706

9. Wigle, D. T., Turner, M. C., Gomes, J., et al. (2009).
Epidemiologic evidence of relationships between reproductive and child health outcomes and environmental chemical contaminants.
Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B, 11(5-6), 373–517.
https://doi.org/10.1080/10937400801921320

10. Environmental Working Group (EWG). (2025).
2025 Shopper’s Guide to Pesticides in Produce™ – Dirty Dozen & Clean Fifteen.
https://www.ewg.org/foodnews/